FRANCISZKAŃSKI ZAKON ŚWIECKICH
Poprzednie nazwy: Bracia i Siostry od Pokuty, III Zakon Świętego Franciszka
Początki Franciszkańskiego Zakonu Świeckich sięgają roku 1221, w którym św. Franciszek, wychodząc naprzeciw potrzebom Kościoła i ludzi świeckich żyjących w rodzinach, zaproponował im nową formę życia ideałami Ewangelii, nazywając ich Braćmi i Siostrami od Pokuty.
Pierwsze wspólnoty III Zakonu św. Franciszka na ziemiach polskich powstały po przybyciu członków I Zakonu do Wrocławia w roku 1236 i do Krakowa w roku 1237. Przez cały okres średniowiecza oraz w ciągu dalszych wieków Wspólnota była bardzo liczna. Zrzeszała osoby różnych stanów i zawodów, w tym duchownych diecezjalnych, biskupów, kardynałów oraz papieży.
Rozwijające się dzieła apostolskie prowadzone przez III Zakon Św. Franciszka upadły w okresie międzywojennym lub zostały administracyjnie zlikwidowane w okresie okupacji hitlerowskiej i terroru stalinowskiego. Po II wojnie światowej, w okresie stalinizmu, Wspólnota nie mogła oficjalnie istnieć, lecz dzięki modlitwie tych, którzy ocaleli, oraz wsparciu i życzliwości kapłanów przetrwała ten trudny okres.
Odrodzenie III Zakonu, już jako Franciszkańskiego Zakonu Świeckich, nastąpiło po II Soborze Watykańskim na podstawie zatwierdzonej przez Ojca Świętego Pawła VI Reguły FZŚ.
Franciszkański Zakon Świeckich rządzi się prawem powszechnym Kościoła i własnym: Regułą, Konstytucjami Generalnymi, Rytuałem i Statutami partykularnymi.
Do Rodziny Franciszkańskiej należą też dzieci skupione we wspólnotach Rycerzy św. Franciszka oraz Młodzież Franciszkańska, która w Polsce jest federacją franciszkańskich ruchów i wspólnot młodzieżowych działających w oparciu o struktury prowincji I Zakonu Franciszkańskiego lub FZŚ.
Franciszkański Zakon Świeckich w Polsce dzieli się na 18 regionów, terytorialnie pokrywających się w zasadzie z metropoliami lub diecezjami Kościoła Katolickiego, skupionych we wspólnotach działających przy klasztorach franciszkańskich i parafiach diecezjalnych.
Naszym znakiem jest Tau.
Tau jest biblijnym znakiem zbawienia i krzyża, ukochanym przez św. Franciszka z Asyżu
Działalność Wspólnot na poszczególnych poziomach struktur (ogólnopolskim, regionalnym i miejscowym) jest kierowana i ożywiana przez odpowiednią Radę z Przełożonym, wybieraną w tajnym głosowaniu podczas kapituł wyborczych odbywających się co trzy lata. W skład Rady z urzędu wchodzą Asystenci duchowi mianowani przez Ministrów Prowincjalnych Zakonu Braci Mniejszych, sprawujących nad FZŚ „wyższe kierownictwo”. Asystenci duchowi dbają o zachowanie przez członków FZŚ wierności charyzmatowi franciszkańskiemu, jedności z Rodziną Franciszkańską oraz współpracują w zakresie formacji. Na poziomie ogólnopolskim działalnością FZŚ kieruje Rada Narodowa z Przełożoną Narodową i Przewodniczącym Konferencji Asystentów Narodowych. Rada Narodowa podlega Radzie Międzynarodowej z siedzibą w Rzymie.
Zasady życia franciszkanów świeckich
Regułą życia franciszkanów świeckich jest zachowywanie Ewangelii Jezusa Chrystusa przez naśladowanie św. Franciszka z Asyżu, dla którego Chrystus był natchnieniem i centrum życia w odniesieniu do Boga i ludzi. Natchnieni przez Biedaczynę i z nim powołani do odnowy Kościoła franciszkanie świeccy starają się dążyć do doskonałości przez:
– kształtowanie na wzór Pana Jezusa swojego sposobu myślenia poprzez całkowitą i doskonałą przemianę wewnętrzną, którą Ewangelia nazywa „nawróceniem”,
– oczyszczanie serca ze złych skłonności, żądzy posiadania i panowania,
– budowanie braterskiej wspólnoty i ewangelicznego świata w każdej sytuacji,
– walkę z pokusami, szerząc w środowisku pracy i w domu pojęcie powszechnego dobra i braterstwa,
– niesienie ludziom radości i nadziei w każdym czasie i w każdym miejscu,
– żarliwą modlitwę: indywidualną i wspólnotową,
– czynienie miłosierdzia – bezinteresowne uczynki dla biednych i potrzebujących.
Jak zostać członkiem FZŚ?
Członkami FZŚ mogą zostać katolicy, którzy ukończyli 18. rok życia – zarówno ludzie stanu wolnego, jak i żyjący w związkach małżeńskich, wdowy, wdowcy, osoby duchowne (klerycy, księża, biskupi). Wstąpienie do III Zakonu nie wymaga opuszczenia swojego domu czy też rezygnacji z małżeństwa.
Przygotowanie do życia we wspólnocie FZŚ trwa ok. półtora roku i składa się z tzw. okresu wstępnego, postulatu (co najmniej pół roku) i nowicjatu (pełny rok). Nowicjusze i nowicjuszki, którzy pomyślnie ukończyli czas próby, składają profesję, czyli przyjęte przez Kościół uroczyste przyrzeczenie, w którym zobowiązują się do życia według Reguły.
Zapraszamy wszystkich chętnych!
Spotykamy się w każdą drugą środę miesiąca po mszy świętej wieczornej (ok. godziny 19:00) w domu parafialnym przy ul. Kruczej 58 (zwykle w salce nr 12).
duszpasterz:
o. Tadeusz Kula, wikariusz parafii
kontakt e-mail:
fzs.krucza@gmail.com
Z Kroniki Wspólnoty
2 lutego 2025 r.
Nasza wspólnota przeżywała poczwórną radość – trzy siostry: Karolina, Gabriela i Zofia odnowiły swoją profesję na kolejny rok, a Małgorzata Wolf rozpoczęła postulat.
Siostry juniorantki swoje przyrzeczenia odnowiły podczas Eucharystii o godzinie 17:00. Z kolei po zakończeniu mszy, której przewodniczył asystent wspólnoty – o. Tadeusz Kula, do postulatu została przyjęta siostra Małgorzata. Tym samym rozpoczęła kilkumiesięczny okres poznawania charyzmatu wspólnoty. Nasza wspólnota powiększyła się więc oficjalnie o jednego nowego członka. Bogu niech będą dzięki!.
9 kwietnia 2025 r.
Naszą wspólnotę wizytowało przedstawicielstwo Regionu Wrocławskiego, na czele z Przełożoną s. Bożeną Oleksów. Usłyszeliśmy wiele wskazówek co do tego, jak usprawnić naszą formację – np. aby rozpoczynać spotkania wspólnymi nieszporami i bardziej angażować się w działania regionalne.
1 czerwca 2025 r.
W Dzień Dziecka uczestniczyliśmy we Franciszkańskim Pikniku Rodzinnym, który odbywał się w naszej parafii. Przygotowaliśmy stanowisko, przy którym opowiadaliśmy o działalności Wspólnoty. Br. Norbert przygotował też specjalne ulotki.
Wrzesień 2025 r.
We wspólnocie zaszły kolejne zmiany. Br. Norbert poinformował, że wyjeżdża z Polski, więc funkcję przełożonego przejął br. Arno. Przeprowadziliśmy akcję promocyjną naszej wspólnoty podczas dni skupienia o bł. Anieli Salawie, które odbyły się w naszej parafii. Rozdaliśmy wtedy prawie 150 ulotek!
W dniu 20.09.2025 wspólnota wzięła udział w spotkaniu w katedrze wrocławskich świeckich zakonników franciszkańskich i dominikańskich. Dziękowaliśmy Bogu za Rok Jubileuszowy, powołanie do zakonu, prosiliśmy o miłosierdzie i błogosławieństwo. Na koniec uczestnicy spotkania zaproszeni zostali do auli Papieskiego Wydziału Teologicznego na poczęstunek i koncert w wykonaniu kwartetu smyczkowego.
2 lutego 2024 r.
W Dzień Życia Konsekrowanego pięć sióstr juniorantek (s. Ewa, s. Marta, s. Karolina, s. Gabriela i s. Zofia) ponowiło po raz drugi profesję na kolejny rok. Swoje przyrzeczenia złożyły na ręce brata przełożonego w obecności innych członków wspólnoty podczas wieczornej Eucharystii. Do wspólnoty dołączył powracający z Anglii br. Maciej.
13 marca 2024 r.
Wspólnota wzięła udział w organizowanej w parafii prelekcji o spowiedzi, którą wygłosił ks. Aleksander Radecki. Wcześniej w tym miesiącu franciszkanie świeccy poprowadzili nabożeństwo Drogi Krzyżowej.
18 maja 2024 r.
Odbył się dzień skupienia franciszkanów świeckich. Spotkaliśmy się w kaplicy Porcjunkula. Wszystko rozpoczęło się od wspólnej modlitwy Koronką do Bożego Miłosierdzia. Następnie o. Marcin Buntow wygłosił konferencję o stygmatach św. Franciszka. Później adorowano Najświętszy Sakrament. Na koniec wspólnota wzięła udział we mszy świętej.
Wrzesień 2024 r.
We wspólnocie zaszły zmiany. Ojciec Tadeusz Kula zastąpił o. Radosława Kramarskiego na stanowisku asystenta wspólnoty. Z dalszej formacji zrezygnowały siostry Ewa i Marta. Dziewiątego dnia miesiąca siostry Karolina i Zofia poprowadziły modlitwę koronką franciszkańską przed Najświętszym Sakramentem i obrazem Matki Bożej Łaskawej w intencji wspólnoty.
Październik 2024 r.
Wspólnota aktywnie wzięła uczestniczyła w nabożeństwie Transitus. Podczas comiesięcznego spotkania wyznaczono termin spotkań na drugą środę miesiąca. Funkcję skarbnika powierzono s. Gabrieli. Do wspólnoty dołączyła Małgorzata, która miała na razie zapoznawać się z charyzmatem.
Listopad 2024 r.
Trzynastego dnia miesiąca brat Arno Szymański złożył profesję wieczystą. Tym samym stał się drugim profesem wieczystym w naszej wspólnocie. Po uroczystości wspólnie świętowaliśmy to niezwykłe wydarzenie przy pizzy i cieście. W spotkaniu wzięła udział również s. Helena Lichtarska oraz dwie siostry ze wspólnoty z parafii przy ul. Sudeckiej. Bogu niech będą dzięki!
W tym miesiącu wystartowała wspólnotowa strona na Facebooku.
2 lutego 2023 r.
Po ukończeniu formacji w nowicjacie pięć sióstr złożyło swoją pierwszą profesję czasową na ręce przełożonego wspólnoty – br. Norberta Procaka.
8 maja 2023 r.
Dzięki staraniom o. Radosława Kramarskiego otrzymaliśmy dekret erygowania wspólnoty.
26 kwietnia 2023 r.
Do postulatu przyjęto trzy kolejne siostry: Beatę, Ewę i Milenę. We wspólnocie pozostała ostatecznie tylko ostatnia z nich.
17 czerwca 2023 r.
W kościele św. Wojciecha we Wrocławiu odbyło się drugie spotkanie trzech zakonów świeckich: dominikańskiego, karmelitańskiego i franciszkańskiego.
21-22 lipca 2023 r.
Odbyła się jubileuszowa trzydziesta pielgrzymka FZŚ na Jasną Górę. Mottem spotkania było hasło „Ty jesteś radością”. Zjazd rozpoczęto Apelem Jasnogórskim, który poprowadził o. Zdzisław Gogola, asystent narodowy FZŚ. W rozważaniu w czasie tej modlitwy przypomniał o obchodzonych w tym roku franciszkańskich jubileuszach – mija 800 lat od zatwierdzenia Reguły I Zakonu oraz od pamiętnych obchodów Bożego Narodzenia w Greccio. Naszą wspólnotę w czasie pielgrzymki reprezentowała s. Milena.
29 listopada 2023 r.
Brat Arno Szymański przedłużył swoją profesję o kolejny rok.
14 grudnia 2023 r.
Odbyła się wspólnotowa wigilia. Oprócz członków naszej grupy wzięli w niej udział także goście zaproszeni z innych wspólnot franciszkanów świeckich z Wrocławia.
4 stycznia 2022 r.
Odeszła po wieczną nagrodę do Domu Ojca s. Irena Karbowiak. Profesję wieczystą złożyła w 1969 r.
18 stycznia 2022 r.
Odbyło się spotkanie synodalne w parafii. Naszej grupie przyporządkowano temat: „Rozeznawanie i podejmowanie decyzji”. Głównym wnioskiem, który w imieniu wspólnoty przedstawił przełożony br. Krzysztof Moskalik, był fakt, że w podejmowaniu właściwych decyzji kluczowa jest relacja z Bogiem i Maryją.
19 stycznia 2022 r.
Wspólnota FZŚ po wieczornej Mszy świętej poprowadziła adorację przy żłóbku.
2 lutego 2022 r.
Po ukończeniu formacji w postulacie przyjęto sześć sióstr do nowicjatu.
10 lutego 2022 r.
Od dzisiaj możemy się posługiwać pieczątkami – nagłówkową i okrągłą.
23 lutego 2022 r.
Po ukończeniu formacji wstępnej do nowicjatu wstąpił br. Mateusz Krzeszowiec.
9 marca 2022 r.
Był szczególnym dniem modlitw za wstawiennictwem bł. Anieli Salawy, której setna rocznica śmierci przypadała trzy dni później. Najpierw przed Najświętszym Sakramentem rozważaliśmy Siedem Boleści Maryi. Następnie o. Stanisław Sikora OFMConv poprowadził nabożeństwo za wstawiennictwem błogosławionej, celebrował Eucharystię i wygłosił homilię. Przed kazaniem kilka słów o bł. Anieli Salawie powiedział br. Dawid Bujas, który urodził się w jej rodzinnym mieście (Sieprawiu) w dniu jej beatyfikacji – 13 sierpnia 1991 r.
22 czerwca 2022 r.
„Zaplecze franciszkańskie” (tak pięknie nazwał świeckich franciszkanów o. Stanisław Sikora) modliło się w czasie dziękczynnej, uroczystej Eucharystii w intencji o. Radosława Kramarskiego oraz innych Ojców Jubilatów w 26. rocznicę ich święceń kapłańskich.
Do postulatu został przyjęty p. Rafał Piniasz. Wspólnota liczyła wtedy 9 sióstr i 5 braci.
17 września 2022 r.
W święto Stygmatów św. Franciszka, w parafii pw. św. Franciszka we Wrocławiu, Rada Regionu Wrocławskiego świętowała 30-lecie powstania. Na jubileusz przybyło 95 osób.
29 października 2022 r.
Odbyło się spotkanie przedstawicieli trzech zakonów świeckich: karmelitańskiego, dominikańskiego i franciszkańskiego. Franciszkański Zakon Świeckich reprezentowały wspólnoty przy parafiach: św. Augustyna, św. Karola Boromeusza i św. Franciszka z Asyżu. Naszą wspólnotę reprezentowali br. Arno i s. Zofia. Spotkanie rozpoczęto Mszą Świętą w kościele pw. Opieki św. Józefa i Miłosierdzia Bożego we Wrocławiu. Po Eucharystii obecnych zaproszono na poczęstunek do sali w klasztorze Ojców Karmelitów. Tam mogliśmy poznać innych tercjarzy oraz charyzmaty ich wspólnot. Było to wzajemne ubogacanie się darami otrzymanymi w swoim Zakonie oraz okazja do rozmów. Ustalono między innymi, że takie spotkania będą odbywały się raz na pół roku.
24 listopada 2022 r.
Profesję wieczystą we Franciszkańskim Zakonie Świeckich złożył br. Norbert Procak. Była to pierwsza taka profesja w naszej parafii od 28 lat. Tego dnia również po raz drugi profesję ponowił br. Arno Szymański. Dziękowaliśmy Bogu za doczekanie chwili powiększenia się wspólnoty o profesa wieczystego. Obowiązki przełożonego w czasie choroby br. Krzysztofa przejął br. Zbigniew Mirecki – były przełożony FZŚ Regionu Wrocławskiego. Świadkami Braci byli s. Marzenna Polak i br. Tadeusz Żołnowski. Oprawę Mszy świętej przygotowali nasi tercjarze. Na uroczystości pojawili się goście z innych wrocławskich wspólnot.
2 maja 2021 r.
Odbyła się kolejna niedziela powołaniowa. Nie pozyskaliśmy wtedy nowych członków.
14 czerwca 2021 r.
Wspólnota spotkała się z o. Radosławem Kramarskim OFMConv. Ojciec proboszcz zaproponował, aby przedstawiciele FZŚ każdego 9 dnia miesiąca o godzinie 11:00 prowadzili modlitwę różańcową za wstawiennictwem bł. Anieli Salawy. Nabożeństwa te rozpoczęto w lipcu 2021 roku. Obecni proszą wtedy o rozwój kultu błogosławionej, jej rychłą kanonizację, o powołania do Zakonów Franciszkańskich oraz o wstawiennictwo we wszystkich sprawach wspólnotowych, rodzinnych i osobistych.
24 lipca 2021 r.
Przedstawiciele wspólnoty wzięli udział w XXVIII Ogólnopolskiej Pielgrzymce Franciszkańskiego Zakonu Świeckich w Polsce.
28 sierpnia 2021 r.
W świątyni pw. św. Franciszka z Asyżu we Wrocławiu świętowano 800-lecie obecności franciszkanów świeckich w świecie. Uroczystość rozpoczęła Adoracja Najświętszego Sakramentu. Mszy św. przewodniczył o. Alan Brzyski OFM – prowincjał Prowincji św. Jadwigi we Wrocławiu.
21 września 2021 r.
Br. Zbigniew Mirecki (Przełożony Regionu Wrocławskiego FZŚ) ustalił br. Krzysztofa Moskalika przełożonym naszej wspólnoty.
30 września 2021 r.
Po wymaganej formacji w nowicjacie br. Arno Szymański złożył na ręce przełożonego br. Krzysztofa Moskalika w czasie uroczystej Eucharystii przyrzeczenie życia ewangelicznego – profesję na okres jednego roku. Świadkiem był przełożony Regionu Wrocławskiego FZŚ – br. Zbigniew Mirecki.
3 października 2021 r.
Zakończyło się triduum przed uroczystością św. Franciszka. Tego dnia w czasie Eucharystii do postulatu zostali przyjęci: Gabriela Piniasz, Karolina Litwinek, Mateusz Krzeszowiec, Zofia Di Feliciantonio i Marta Kuriata. 23 października postulat rozpoczęła Ewa Di Feliciantonio, a 3 listopada – Iwona Piniasz.
20 listopada 2021 r.
Odbyła się kapituła sprawozdawczo-wyborcza Regionu Wrocławskiego FZŚ. Za 10-letnią posługę w Radzie Regionu Wrocławskiego dziękowała wtedy s. Helena Lichtarska, a za prawie 30-letnią posługę – br. Zbigniew Mirecki. Zgromadzenie Kapitulne na okres kadencji 2021-2024 wybrało na przełożonego s. Bożenę Oleksów, na zastępcę br. Tadeusza Żołnowskiego, na sekretarza s. Małgorzatę Żołnowską, a na skarbnika s. Mariannę Hipner. Odpowiedzialną za formację została s. Marzena Polak.
24 listopada 2021 r.
Do trzeciej profesji czasowej przystąpił br. Norbert Procak.
22 grudnia 2021 r.
Po raz pierwszy uczestniczyliśmy we Wspólnotowej Wigilii Bożego Narodzenia.
styczeń 2020 r.
s. Helena Lichtarska otrzymała poszukiwaną kronikę naszej wspólnoty. Wynika z niej, że franciszkanie świeccy spotykają się przy Kruczej od 1949 r. Najwięcej członków FZŚ liczył w latach 1970-1985, kiedy działało w nim ok. 200 osób. Później liczba ta malała. Członkowie rekrutowali się wtedy z różnych parafii Wrocławia i regionu. Brać franciszkańska od 1991 r. prowadziła sklepik z książkami i prasą oraz organizowała pogotowie charytatywne. Wydawała też kartki na chleb św. Antoniego (ok. 100 bochenków miesięcznie), opłacała obiady dla dzieci ze szkół podstawowych, organizowała pielgrzymki na Górę św. Anny i do Barda Śląskiego oraz opiekowała się kapliczką Radości Matki Bożej. Wspólnota posiadała własny sztandar. W 1999 r. wrocławski FZŚ liczył 40 osób, które formowały się przy pięciu różnych parafiach. Na ostatniej stronie sprawozdania znajduje się zapis o kanonicznej wizytacji klasztoru w dniach 14-17 grudnia 2006 r. Kronikę tę założył w latach dziewięćdziesiątych o. Janusz Banik OFMConv – asystent wspólnoty. W kolejnych latach kontynuowali ją o. Jan Chochołowski, o. Janusz Meręda, o. Jerzy Józef Watras i o. Mieczysław Maria Pośpiech OFMConv.
W 2020 r. spotkania formacyjne w postulacie i junioracie bracia odbywali wspólnie z franciszkanami świeckimi z parafii pw. św. Augustyna. Podczas jednego z nich br. Arno opowiedział historię swojego powołania. W 2019 r. poprzez stronę internetową wylosował patrona roku – św. Elżbietę Węgierską. Nic o niej nie wiedział i był rozczarowany wyborem. Okazało się jednak, że Bóg wyprzedził tym sposobem wybór jego drogi życiowej. Kolejny raz br. Arno usłyszał o swojej patronce na…. spotkaniu ogólnym FZŚ. Tak wspomina to zdarzenie: „Gdy usłyszałem, o kim będzie mowa, myślałem, że zemdleję”. Uznał to za niezwykły znak od Boga.
marzec 2020 r.
Z uwagi na pandemię odwołano wszystkie spotkania formacyjne w formie stacjonarnej. Kolejne odbyły się za pośrednictwem Internetu. Jeśli coś się dzieje, jeśli zachodzą jakieś zjawiska, to znaczy, że Pan Bóg chce nam coś powiedzieć i czasami trudne wydarzenia są Jego drogą do nas. Do spotkań stacjonarnych w postulacie powrócono w czerwcu 2020 roku.
8 lipca 2020 r.
Po ukończeniu formacji w postulacie br. Arno Szymański został przyjęty do nowicjatu.
7 września 2020 r.
Odbyło się pierwsze spotkanie wspólnoty z nowym proboszczem parafii – o. Radosławem Kramarskim OFMConv. Formację rozpoczęto na nowo od października w dalszym ciągu pod kierownictwem o. Tadeusza Jacka OFMConv.
1 grudnia 2020 r.
Br. Norbert Procak ponowił profesję na kolejny rok.
11 września 2019 r.
Arno Szymański został przyjęty do postulatu w obecności o. Rafała Bendkowskiego OFMConv.
11 grudnia 2019 r.
Po ukończeniu cyklu spotkań w nowicjacie br. Norbert Procak przystąpił do pierwszej profesji czasowej.
S. Helena Lichtarska – sekretarz Regionu Wrocławskiego Franciszkańskiego Zakonu Świeckich i odpowiedzialna za formację przy parafii św. Augustyna, decyzją Rady Regionu Wrocławskiego FZŚ z 10.06.2017 r. została wyznaczona do prowadzenia spotkań formacji ustawicznej i początkowej w tworzącej się po latach nieobecności wspólnocie przy parafii św. Karola Boromeusza we Wrocławiu.
4 lutego 2018 r.
Odbyła się niedziela powołaniowa. Na wszystkich Mszach św. franciszkanie świeccy składali świadectwo o swoim życiu. Wcześniej w parafialnej gazetce ukazał się artykuł o Franciszkańskim Zakonie Świeckich. Przygotowano również specjalne ulotki informacyjne. Owocem tych działań było zgłoszenie się trzech osób.
11 marca 2018 r.
O. Tadeusz Jacek OFMConv przyjął do postulatu p. Norberta Procaka.
16 listopada 2018 r.
W wigilię święta św. Elżbiety Węgierskiej – patronki franciszkanów świeckich w Europie, po latach spotkali się profesi wieczyści: siostry Weronika Janik, Irena Karbowiak, Helena Lichtarska oraz bracia Krzysztof Moskalik oraz Zbigniew Mirecki – przełożony Regionu Wrocławskiego FZŚ.
(na zdjęciu m.in.: s. Helena i br. Zbigniew, przełożony Regionu Wrocławskiego FZŚ).
13 grudnia 2018 r.
Br. Norbert Procak został przyjęty do nowicjatu. Zgodnie z zaleceniem Rytuału nowicjusz otrzymał znaczek TAU – znak przynależności do FZŚ.